Fossiel­vrije reclame

De klimaatcrisis vereist een fundamentele verandering in onze consumptiepatronen. Het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen en het stoppen met het consumeren van vlees en zuivel zijn cruciale stappen naar een duurzamere toekomst. Dit initiatiefvoorstel beoogt de bevordering van bewustwording en gedragsverandering door het verbieden van reclame in de openbare ruimte met betrekking tot fossiele brandstoffen en dierlijke voedingswaren. In het kort: vlees en vliegen.

Ontwikkelingen in Eindhoven

Het reclamebeleid in Eindhoven is in 2010 voor het laatst vastgesteld en beschrijft hoofdzakelijk de ruimtelijke aspecten van reclame-uitingen in de openbare ruimte.

In 2017 werd het raadsbesluit burgerinitiatief fossielvrij door een brede meerderheid van de raad gesteund. Hoewel het daarbij in eerste instantie ging om financiële duurzaamheid en de risico’s van de zogeheten Carbon Bubble sprak hieruit impliciet de opdracht om na te gaan op welke manier Eindhoven verweven is met de fossiele bedrijven.

In november 2021 dienden de SP en GroenLinks een motie in3 om “zoveel mogelijk invloed uit te oefenen op reclame-uitingen over fossiele producten [..] om reclame-uitingen voor fossiele producten zoveel mogelijk te weren uit onze gemeente”. Deze werd omarmd en in februari 2022 werd in een collegebrief4 beantwoord dat er op dat moment geen beleid voor was.

Rond dezelfde tijd zijn de volgende contracten afgesloten:

	Afgesloten	Einddatum
Intownboards	17-12-2021	21-12-2029
Vrijstaande reclame vitrines	25-02-2022	31-12-2029
Abri’s	25-02-2022	31-12-2029
Lichtmastreclame	16-03-2022	31-12-2032
Digitale Billboards	16-03-2022	28-02-2032

In juni 2022 nam de raad het bestuursakkoord ‘Samen Morgen Mooier Maken’ aan, waarin de aanpak van de klimaatcrisis als speerpunt werd benoemd.

In september 2023 organiseerden PvdD en GL een informatiebijeenkomst6 waarin de huidige organisatie en omvang van buitenreclame is besproken en ook is besproken wat een beperking op reclame-uitingen zou inhouden.

Ontwikkelingen in Nederland

Veel steden zijn sinds 2020 bezig met dit vraagstuk. Amsterdam, Leiden, Enschede, Haarlem, Utrecht, Nijmegen, Amersfoort, Zwolle en de provincie Noord-Holland geven op verschillende manieren uitvoering aan de beperking van fossielvrije reclame. In andere steden, zoals Den Haag, is het wel aan de orde geweest maar is er nog geen meerderheid. De verwachting is dat veel steden en provincies zullen volgen.

Er bestaat een grote diversiteit in de aanpak, gewijzigde aanbestedingsprocedures of contractswijzigingen tot aanpassing van de APV in bijvoorbeeld Zwolle.

In veel gevallen zijn de effecten nog niet zichtbaar in de openbare ruimte, omdat er nog met de voorbereiding bezig is, of contracten nog
niet zijn ingegaan.

Ontwikkelingen in de Tweede kamer

Op 25 oktober 2023 werd in een wetenschappelijk advies, in opdracht van het ministerie van klimaat en energie, geconcludeerd dat een verbod op fossiele reclame essentieel is om de klimaatdoelen te halen. Zij stellen dat fossiele reclame niet duurzaam gedrag normaliseert en promoot, en duurzaam gedrag ontmoedigt, waarmee het actief het huidige klimaatbeleid ondermijnt. Minister Jetten gaf in een schriftelijke reactie aan dat het aan een volgend kabinet is om met maatregelen te komen. Maar na de recente verkiezingen lijken maatregelen niet aanstaande.

Voorstel:

We verzoeken daarom het College om:

1. Fossiele reclame uit de Eindhovense openbare ruimte te weren door:

a. Op korte termijn (binnen 6 maanden) in gesprek te gaan met de exploitanten en de raad te informeren.

b. Op middellange termijn (binnen 12 maanden) een juridisch onderzoek uit te voeren naar de haalbaarheid van het reclameverbod.

c. Op lange termijn (binnen 18 maanden) een verordening op te stellen om fossiele reclame in Eindhoven te verbieden, mits het juridisch onderzoek dat ook uitwijst.

d. Op zeer lange termijn (5+ jaar) er voor te zorgen dat bij nieuwe contracten fossielvrije reclame als criterium wordt opgenomen.

2. Fossiele reclame als volgt te definiëren:

a. Fossiele brandstof
i. Fossiele brandstof voor vervoer (bijvoorbeeld benzine, diesel, gas).
ii. Fossiel opgewekte elektriciteit en warmte.

b. Vliegen & zeevaart
i. Alle vlieg- en bootreizen op fossiele brandstof, ongeacht de afzender van de advertentie (kan Djoser, Corendon, TUI, SunWeb zijn, maar ook Albert Heijn of Kruidvat of een ambassade).
ii. Pakketreizen naar bestemmingen buiten Europa waar de vliegreis of bootreis niet bij inbegrepen is.

c. Auto’s
1. Nieuwe vervoersmiddelen en lease-vervoersmiddelen met een fossiele verbrandingsmotor en hybride auto’s (zoals de SUV, benzineauto).

d. Producten uit de bio-industrie
i. In pure vorm zoals gehakt, slavinken of kaas.
ii. In verwerkte vorm zoals een broodje hamburger of een milkshake.

3. Deze beperking op te leggen voor alle reclame-uitingen op publieke grond, dus:
a. Vrijstaande reclamevitrines
b. (Bus)Abri’s
c. Digitale Billboards
d. LED schermen invalswegen
e. Lichtmastreclame
f. 2-signs
g. Citybeacons
h. Intownboards
i. LED videoschermen in het centrum