Start­no­titie Stads­visie

We hebben het over een startnotitie. Ik hoorde wat raadsleden opmerken dat het abstract, hoog-over en visieloos is. Maar volgens mij is dat juist wat een startnotitie is, zodat wij input kunnen geven. Dus dat gaan we doen.

Zoals ik vorige week al noemde is hoofdstuk 1 van de cultuurscan een perfect vertrekpunt voor de stadsvisie. Op basis van feiten wordt daar uiteengezet wat de situatie is, hoe we er zijn gekomen en tegen welke achtergrond toekomstige ontwikkelingen zullen plaatsvinden. Een soort van nulmeting.

Wat die ontwikkelingen zullen zijn staat natuurlijk nog niet vast. En daarom juichen we dit initiatief van harte toe! Op een paar plekjes wringt het voor ons wel, dus daar kom ik op het laatst nog even op terug.

Ik wil wat zeggen over de ontwikkeling van Eindhoven.

Het recente verleden is onlosmakelijk verbonden met Philips. En dat staat ook beschreven in het briljante boek “Fantoom groei” van Sander Heijne en Hendrik Noten. Met de ondertitel “waarom we steeds harder werken voor steeds minder”.

Eigenlijk gaat het hele boek over Eindhoven, en is een kadotip voor de feestdagen.

Frederik Philips, die zijn zoon Gerard financieel steunde om een gloeilampfabriekje te beginnen, was toevallig ook de volle neef van Karl Markx. En misschien was het om die reden dat de familie zich realiseerde dat er een wederzijdse afhankelijkheid was. Philips was afhankelijk van de inwoners van Eindhoven, en Eindhoven was afhankelijk van Philips. Dus kwam er een woningbouwvereniging, een sportvereniging, en een studiebeurs. Dit klinkt inmiddels als verre geschiedenis, maar ik heb zelf ook nog geprofiteerd van het Philips van Willigenfonds, omdat mijn vader voor Philips had gewerkt. Maar ook daar is in 2017 een streep door gezet.

Het vertrekken van Philips, operatie Centurion, liet zijn sporen na. Maar net als na een bosbrand, gaf de vruchtbare open ruimte juist de kans aan pioniers. En dat is hier gebeurd. Eindhoven is zo’n prachtige stad geworden, juíst omdat er zoveel ruimte was. Lege fabriekshallen prikkelden de creativiteit bij uitvinders en kunstenaars.

Inmiddels kunnen we constateren dat die voedingsbodem voor Eindhoven is uitgeput. Er is nu juist een gebrek aan ruimte. Ruimte is schaars, en dus duur, en de drempel om iets te beginnen dus hoog. Kortom: de inzichten en ervaringen van de afgelopen periode moeten we met een korrel zout nemen. Want als we op dezelfde manier doorgaan zoals we zijn begonnen, worden we straks een slachtoffer van ons eigen succes.

Het verklaart de groeipijnen. En ik kan jullie vertellen dat groeipijnen vervelend kunnen zijn, en soms ook op heel vervelende momenten tot uitbarsting kunnen komen. Partij voor de Dieren gaf ook hierin het voorbeeld. Beter laten we het niet zover komen.

Wat moeten we daarvoor doen?

We moeten keuzes gaan maken. En dat gaan lastige keuzes worden. Daar is draagvlak voor nodig. Maar we moeten niet op zoek gaan naar draagvlak, we moeten draagvlak gaan creëren.
Daarom is een doorlopend gesprek met de stad van groot belang. Maar onze oproep: doe dat om mensen mee te nemen in de grote veranderingen.

De politiek besluit in de kern over de verdeling en toegang tot middelen. Dat is de verdeling van geld. Maar ook de verdeling van ruimte, de verdeling van de CO2 die we nog mogen uitstoten, en dus in zekere zin ook een verdeling van tijd.

De politiek uit het verleden heeft ons weliswaar een sluitende financiële begroting gegeven. Maar we zijn opgezadeld met de noodzaak om in zeer korte tijd onze volledige economie om te bouwen naar een duurzame economie. Geen optimalisaties, maar een totale paradigma verandering.

Die uitdaging hebben alle steden. Maar Eindhoven ligt, in tegenstelling tot de randstad, voorlopig niet onder zeeniveau, dus we hebben de luxe om vooruit te kunnen denken.

En ook al is gebrek aan ruimte het thema van de laatste tijd. Gebrek aan tijd is een nog grotere uitdaging. Gebruik die stadsgesprekken daarvoor.

Wij vinden het prima om ontwikkeldoelen op te halen met een interactief traject. Maar laten we nogmaals benadrukken dat de kaders voor klimaat en natuur tijdsgebonden zijn, en écht randvoorwaardelijk.

In de startnotitie staat dat de raad rekenschap móet geven van wat er opgehaald is in het interactieve traject. Wellicht is het een wat ongelukkig formulering. Maar ik denk niet dat het college bepaalt waar de raad iets mee moet doen.

Hiervoor is voor ons cruciaal dat de geluiden worden opgehaald uit een brede en diverse afspiegeling van Eindhoven. En niet alleen de mensen met een luide stem.

We hebben alle eindhovenaren nodig. Hopelijk kunnen we rekenen op hun medewerking in de transitie, en kunnen zij rekenen op de overheid. En herpakken we op die manier de wederzijdse afhankelijkheid.