Raadsvragen: Gevolgen van de overwinning voor de natuur voor Eindhoven

Vragen
Raadsvragen: Gevolgen van de overwinning voor de natuur voor Eindhoven

Vragen Antwoorden

Indiendatum: 28 jan. 2025

Inleiding

Zoals ook u waarschijnlijk niet ontgaan is, heeft recent een impactvolle uitspraak van de Haagse rechtbank plaatsgevonden, in de door Greenpeace aangespannen zaak tegen de Staat, om het kabinet te dwingen tot betere bescherming van de Nederlandse Natura 2000-gebieden, een resultaatverplichting voortkomend uit de Habitat- en Vogelrichtlijnen.

De uitspraak betekent dat de Nederlandse overheid gehouden is aan de vastgelegde wettelijke afspraken: in 2025 moet 40 procent van de stikstofgevoelige natuur gevrijwaard zijn van een te hoge stikstofneerslag, in 2030 moet 50 procent onder die kritische grenswaarde zitten en in 2035 74 procent. Om deze doelen te behalen zal de regering heel rap heel fors moeten handelen in haar stikstofaanpak, met name ten aanzien van het landbouwbeleid.

Minister Wiersma heeft echter vrij direct kenbaar gegeven niet in te grijpen in het stikstof- en landbouwbeleid. Het kabinet heeft besloten een ministeriële commissie op te richten.

Naast de uitspraak van 22 januari jl. heeft op 18 december 2024 de Afdeling bestuursrechtspraak uitspraak gedaan in de hoger beroepen inzake Amercentrale en Rendac. De Afdeling heeft geoordeeld dat intern salderen per direct vergunningplichtig wordt.

Het natuurbeschermingsrecht eist dat eerst wordt onderzocht of de uitbreiding of wijziging van een bedrijf significante gevolgen heeft voor beschermde natuurgebieden. Als significante gevolgen niet kunnen worden uitgesloten, is een natuurvergunning nodig en moet een passende beoordeling worden gemaakt. Daarin moet worden onderzocht of het bedrijf de beschermde natuur aantast. Tot de uitspraak van 18 december mocht de vergunde stikstofgevolgen van het oude project worden weggestreept tegen de stikstofgevolgen van het nieuwe project (intern salderen). Dat is dus veranderd, er mag alleen nog worden gekeken naar de gevolgen van het project op zichzelf, zónder rekening te houden met de gevolgen van de oude situatie.

Het vonnis van 18 december heeft terugwerkende kracht. Voor alle bedrijfsuitbreidingen en (woning)bouwprojecten die na 2020 met intern salderen gerealiseerd zijn, moet daarom alsnog een vergunning worden aangevraagd. Eindhoven airport heeft een ‘Positieve Weigering’ gekregen op basis van intern salderen.

Onze fractie is blij en opgelucht met en over bovengenoemde uitspraken en de bescherming van de natuur, die piept en kraakt onder een dikke stikstofdeken. Aan de andere kant zijn wij bezorgd over de reactie van het kabinet en de gevolgen van het kabinetsbeleid voor boeren, woningbouw en ondernemers. Zij zijn en worden mogelijk door slecht overheidsbeleid in de problemen gebracht. Onze fractie heeft zorgen en vragen over wat dit betekent voor inwoner ondernemers in de gemeente Eindhoven.

Raadsvragen
1. Hoeveel bedrijfsuitbreidingen en (woning)bouwprojecten zijn na 2020 plaatsgevonden met intern salderen, waarvoor met terugwerkende kracht alsnog natuurvergunning aangevraagd moet worden?
2. Bij hoeveel van deze bedrijfsuitbreidingen en (woning)bouwprojecten is gebruik gemaakt van latente ruimte in de stikstofrechten?
3. Heeft u een inschatting van hoeveel illegale situaties er naar verwachting in Eindhoven zullen ontstaan, omdat geen natuurvergunning verkregen kan worden?
4. Zijn er op dit moment in Eindhoven lopende BOPA aanvragen, gebaseerd op intern salderen, waarbij gebruik wordt gemaakt van latente stikstofruimte? Zijn of worden deze lopende aanvragen als gevolg de uitspraak van 18 december afgewezen? Indien nee, waarom niet?

Vanwege de turbulente juridische geschiedenis met stikstof stelden we eerder vragen (23bst01047, 24bst00730). 14 juni liet de minister weten gebruik te maken van een ‘positieve weigering’ voor Eindhoven Airport omdat een vergunning niet noodzakelijk was.Het vonnis van 18 december 2024 lijkt te suggereren dat de ‘positieve weigering’ voor Eindhoven Airport tóch niet geldig is. Met consequenties voor Eindhoven Airport.

Wij vrezen dat áls Eindhoven op zoek moet gaan naar stikstofruimte om zowel te kunnen vliegen als bouwen, dat de schaarse stikstofruimte opgeslokt gaat worden door Eindhoven Airport.

5. Is het college bereid de raad te informeren over de stikstofvergunning van Eindhoven Airport en de raad mee te nemen hoe er in deze schaarste geprioriteerd zal gaan worden, als dat aan de orde is?

Indiendatum: 28 jan. 2025
Antwoorddatum: 25 feb. 2025

Antwoord van burgemeester en wethouders

Algemene inleiding
De basis van stikstofwetgeving ligt op Europees niveau in de "Habitatrichtlijn". Doel van deze regelgeving is om door de lidstaten aangewezen Natura 2000 gebieden te beschermen. Specifieke en benoemde flora en fauna in die Natura 2000-gebieden mogen niet te zwaar lijden onder stikstofdepositie in die gebieden. Hoe dat verzekerd wordt, is aan de regeringen van de landen zelf. In Nederland is de impact van het Europese beleid groter doordat er een grote hoeveelheid vee ligt op een beperkt aantal kilometers, samen met veel bedrijvigheid en verkeer. Ook zijn er relatief veel, kleinschalige en zeer diverse Natura 2000 gebieden aangewezen. De staat van de beschreven flora en fauna in de Nederlandse (en Brabantse) Natura 2000 gebieden is slecht. Daarom heeft de provincie Noord-Brabant een stikstof aanpak gemaakt, de BOS 2.0 strategie. Deze is gericht op natuurherstel en verlagen van stikstof uitstoot en mede daarmee de vergunningverlening weer op gang krijgen.

Als gevolg van de uitspraken van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State op 18 december 2024 over het niet meer gebruiken van intern salderen ligt de vergunningverlening in Brabant helemaal stil. De provincie geeft voorlopig geen natuurvergunningen meer af. Het rijk zet de hoofdkoers uit en de provincie vertaalt dit naar het provinciale beleid. Ook is de provincie, en voor bepaalde functies het Ministerie van LVVN (bij ons luchthaven Eindhoven), bevoegd gezag voor de afgifte van natuurvergunningen en verantwoordelijk voor natuurherstel van kwetsbare Natura 2000 gebieden. De rol van de gemeente is om initiatiefnemers te informeren over de gevolgen van de uitspraken van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. In de antwoorden op de raadsvragen zullen we hier verder op ingaan. Daarnaast zijn we aan het onderzoeken wat de gemeente nog meer kan doen de komende periode.

1. Hoeveel bedrijfsuitbreidingen en (woning)bouwprojecten zijn na 2020 plaatsgevonden met intern salderen, waarvoor met terugwerkende kracht alsnog natuurvergunning aangevraagd moet worden?
Het strekt te ver om te gaan onderzoeken voor welke projecten dit geldt de afgelopen 5 jaar, zeker omdat dit een complexe en tijdrovende klus is met het risico dat we niet volledig zouden zijn. Projecten waarvoor op basis van de destijds geldende regelgeving geen natuurvergunning benodigd is, bijvoorbeeld op basis van intern salderen, worden namelijk niet specifiek in een administratie verwerkt. Om te achterhalen waarvoor intern salderen is toegepast, zouden alle ruimtelijke onderbouwingen van de verleende vergunningen en toelichtingen in vastgestelde bestemmingsplannen van de afgelopen 5 jaar specifiek en inhoudelijk nagelopen moeten worden. Daarnaast is nog niet gezegd dat als intern salderen is toegepast alsnog een natuurvergunning nodig is. Dat zal dan nader onderzocht moeten worden. Het is daarom nu aan de ontwikkelaars/initiatiefnemers zelf om voor hun projecten dit te onderzoeken.

2. Bij hoeveel van deze bedrijfsuitbreidingen en (woning)bouwprojecten is gebruik gemaakt van latente ruimte in de stikstofrechten? Z
ie antwoord op vraag 1.

3. Heeft u een inschatting van hoeveel illegale situaties er naar verwachting in Eindhoven zullen ontstaan, omdat geen natuurvergunning verkregen kan worden?
Nee, zie ook antwoord op vraag 1. Het feit dat de provincie op dit moment geen natuurvergunningen afgeeft, wil overigens nog niet zeggen dat helemaal geen natuurvergunningen afgegeven gaan worden in de toekomst.

4. A. Zijn er op dit moment in Eindhoven lopende BOPA aanvragen, gebaseerd op intern salderen, waarbij gebruik wordt gemaakt van latente stikstofruimte?
Zie ook antwoord op vraag 1.
B. Zijn of worden deze lopende aanvragen als gevolg de uitspraak van 18 december afgewezen? Indien nee, waarom niet?Nee, in beginsel niet. Onder de Omgevingswet is er geen aanhaakverplichting meer voor de natuurtoestemming (natuurvergunning). Dat wil zeggen dat de gemeente (lees: het college) een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA) kan verlenen als er ook nog een vergunning voor een Natura-2000 activiteit (natuurvergunning) van de provincie nodig is (en deze nog niet aangevraagd of verleend is).
Voor het verlenen van een BOPA is o.a. het vereiste van een ‘evenwichtige toedeling van functies aan locaties (hierna ETFAL)’ van toepassing waarbij o.a. beoordeeld wordt of een BOPA uitvoerbaar is (zogenaamde uitvoerbaarheidstoets). In het kader van de ETFAL kan aan de orde zijn dat beoordeeld moet worden of het verkrijgen van een natuurvergunning (van de provincie) mogelijk is. De verzwaarde natuurvergunningtoets in de uitspraken van 18 december 2024 (intern salderen) leidt er niet toe dat op voorhand duidelijk vaststaat dat een aangevraagde omgevingsvergunning voor een Natura 2000-activiteit (van de provincie) nooit kan worden verleend. Dit betekent dat wanneer de berekening van de stikstofuitstoot op een Natura 2000 gebied voor het project sluitend is en (gelet op mitigerende maatregelen) op 0,00 uitkomt, de uitvoerbaarheidstoets van de BOPA met succes kan worden doorlopen en de BOPA dus verleend kan worden.

5. Is het college bereid de raad te informeren over de stikstofvergunning van Eindhoven Airport en de raad mee te nemen hoe er in deze schaarste geprioriteerd zal gaan worden, als dat aan de orde is?
De provincie gaat over eventuele stikstofruimte en prioritering hiervan. In onze eerder gestuurde collegebrief hebben wij toegezegd dat wij de raad in voorkomende gevallen zullen informeren. De vergunningverlening voor de militaire luchthaven Eindhoven, waarvan Eindhoven Airport het burgermedegebruik heeft, vindt overigens plaats door het Ministerie van LVVN.