Raads­vragen: Vuurwerk aan, feest uit

Indiendatum: 7 jan. 2025
Antwoorddatum: 28 jan. 2025

Antwoord van burgemeester en wethouders

Communicatie

1. Hoe heeft de gemeente richting de afgelopen jaarwisseling over het vuurwerkverbod gecommuniceerd naar inwoners en bezoekers van Eindhoven?
a. Welke middelen (zoals social media, huis-aan-huisbladen, persberichten) zijn hiervoor ingezet en in welke periode?

Allereerst is het goed om nog eens te benadrukken dat het zelf afsteken van vuurwerk eenlang bestaande gewoonte is in ons land. Die verander je niet van het ene op het anderejaar. Zeker niet als er geen landelijk verbod is op de verkoop en het afsteken vanvuurwerk en ook in omringende landen nog steeds (zwaarder) vuurwerk wordt verkocht.

Daarom richten wij ons met onze communicatie op bekendmaking van het afsteekverboden bewustwording over (de nadelen van) vuurwerk Voor de bekendmaking van hetafsteekverbod hebben we gebruik gemaakt van een scala aan communicatiemiddelen,variërend van artikelen in Groot Eindhoven tot aan allerlei out of home media (zoalsLED schermen en billboards).

Voor het bespreken van het onderwerp hebben we onder meer posters en eenpowerpoint-presentatie verspreid onder alle Eindhovense middelbare scholen. Onderprofessionals (gebiedscoördinatoren, boa's, jongerenwerkers en politieagenten) hebbenwe specifieke informatie verstrekt waarmee zij gericht met inwoners in gesprek kondengaan over het afsteekverbod en de jaarwisseling.

Dit jaar hebben we voor het eerste ook het CyberYouthTeam van PitStop Jongerenwerkgevraagd om informatieve content te maken over (de gevaren van) vuurwerk en deinvloed op de luchtkwaliteit in Eindhoven. Deze filmpjes zijn verspreid via TikTok enInstagram en hadden veel views.

De tabel in bijlage I bevat een overzicht van de middelen die zijn ingezet en de periode waarin ze zijn ingezet.

2. Wij hebben het idee dat de campagne ‘Feest aan, vuurwerk uit’ niet duidelijk genoeg weergaf dat er een verbod gold in de gemeente. Hoe reflecteert het college op deze campagne?
Zie hierbij ook het antwoord op vraag 1. Voor naleving van het afsteekverbod is een gedragsverandering nodig. Daarom werken wij vanuit de gemeente vaak op basis van de inzichten vanuit de gedragswetenschap. Eén van de uitgangspunten daarbij is dat het effectiever is om het ‘gewenste gedrag’ te communiceren. Vandaar de keuze voor deze campagne.

3. Hoeveel inwoners waren volgens het college op de hoogte over het vuurwerkverbod? Zijn er evaluaties uitgevoerd om dit te meten?
Uit de evaluatie van de jaarwisseling 2023 – 2024 door Ipsos I&O bleek dat 90 procent van de inwoners bekend is met het afsteekverbod. Deze cijfers zijn gebaseerd op de uitkomsten van een enquête onder het DigiPanel. Deze jaarwisseling heeft er geen uitvraag plaatsgevonden.Wel hebben we inzicht in het bereik van de verspreide online content. Dit is opgenomen in de tabel in bijlage I.

4. Hoe kan de gemeente de communicatie rondom het vuurwerkverbod verbeteren om ervoor te zorgen dat iedereen ervan op de hoogte is bij toekomstige jaarwisselingen?
a. Is er ook overwogen om over het vuurwerkverbod te communiceren bij vuurwerkverkooppunten in Eindhoven?
i. Indien dit mogelijk, maar niet gedaan is: Is het college van plan hierop in te zetten in de toekomst?
b. Zijn pijlen aan lantaarnpalen die naar een vuurwerkverkooppunt wijzen, of sandwichborden met reclame in de openbare ruimte voor vuurwerk (of andere zaken die tegen het gemeentelijk beleid ingaan) toegestaan?
i. Zou aan deze reclame iets kunnen worden gedaan? Zo ja, is het college bereid hiernaar te kijken?
Sinds dit jaar bestaat er naast het VIOS-overleg (Veiligheid in en om School) voor middelbare scholen ook een dergelijk overleg voor basisscholen. Dit is nieuw en meer scholen kunnen zich daar nog bij aansluiten. Tijdens dit overleg bracht een aantal vertegenwoordigers van basisscholen ter sprake dat zij ook graag meer voorlichting en hulp zouden krijgen over vuurwerk. Ook daar is alleen communicatie niet voldoende. Dit is een verbeterpunt in de communicatie dat we met verschillende partners oppakken voor de komende jaarwisseling.
Het afgelopen jaar waren er in Eindhoven nog 3 locaties met een vergunning waar consumentenvuurwerk (categorie 2) verkocht werd. Het is niet specifiek overwogen om te communiceren over het afsteekverbod bij deze verkooppunten. We nemen dit mee in de aanpak voor de komende jaarwisseling.
Effectiever is om het ‘gewenste gedrag’ te communiceren. Vandaar de keuze voor deze campagne.

3. Hoeveel inwoners waren volgens het college op de hoogte over het vuurwerkverbod? Zijn er evaluaties uitgevoerd om dit te meten?
Uit de evaluatie van de jaarwisseling 2023 – 2024 door Ipsos I&O bleek dat 90 procent van de inwoners bekend is met het afsteekverbod. Deze cijfers zijn gebaseerd op de uitkomsten van een enquête onder het DigiPanel. Deze jaarwisseling heeft er geen uitvraag plaatsgevonden.Wel hebben we inzicht in het bereik van de verspreide online content. Dit is opgenomen in de tabel in bijlage I.

4. Hoe kan de gemeente de communicatie rondom het vuurwerkverbod verbeteren om ervoor te zorgen dat iedereen ervan op de hoogte is bij toekomstige jaarwisselingen?
a. Is er ook overwogen om over het vuurwerkverbod te communiceren bij vuurwerkverkooppunten in Eindhoven?i. Indien dit mogelijk, maar niet gedaan is: Is het college van plan hierop in te zetten in de toekomst?
b. Zijn pijlen aan lantaarnpalen die naar een vuurwerkverkooppunt wijzen, of sandwichborden met reclame in de openbare ruimte voor vuurwerk (of andere zaken die tegen het gemeentelijk beleid ingaan) toegestaan?
i. Zou aan deze reclame iets kunnen worden gedaan? Zo ja, is het college bereid hiernaar te kijken?
Sinds dit jaar bestaat er naast het VIOS-overleg (Veiligheid in en om School) voor middelbare scholen ook een dergelijk overleg voor basisscholen. Dit is nieuw en meer scholen kunnen zich daar nog bij aansluiten. Tijdens dit overleg bracht een aantal vertegenwoordigers van basisscholen ter sprake dat zij ook graag meer voorlichting en hulp zouden krijgen over vuurwerk. Ook daar is alleen communicatie niet voldoende. Dit is een verbeterpunt in de communicatie dat we met verschillende partners oppakken voor de komende jaarwisseling.Het afgelopen jaar waren er in Eindhoven nog 3 locaties met een vergunning waar consumentenvuurwerk (categorie 2) verkocht werd. Het is niet specifiek overwogen om te communiceren over het afsteekverbod bij deze verkooppunten. We nemen dit mee in de aanpak voor de komende jaarwisseling.

Het is niet toegestaan om zelf reclame aan te brengen aan openbaar straatmeubilair zoals lantaarnpalen. Dit is in strijd met de APV (artikel 2:10 lid 1 APV). Als hier melding van wordt gemaakt wordt dit weggehaald en kan hiertegen handhavend worden opgetreden.

Eindhoven beschikt over diverse mogelijkheden om tegen betaling reclame te maken in de openbare ruimte via zogenaamde 2-sign borden, vrijstaande reclame-vitrines en abri’s. Betaalde reclame-uitingen moeten voldoen aan het door de gemeente vastgestelde Reclamebeleid 2010. Dit beleid sluit reclame voor de verkoop van vuurwerk niet uit.

Op dit moment liggen er contracten met betrekking tot de buitenreclame waarin geen beperking is opgenomen over het weren van specifieke vormen van reclame. Alleen de landelijke verboden zoals reclame voor tabaksproducten en online gokken zijn van toepassing. Gezien de lopende contracten en in analogie met onze reactie op het eerdere initiatiefvoorstel fossielvrije reclame acht het college het op dit moment niet haalbaar om lokaal dergelijke reclame-uitingen te verbieden.

Handhaving

5. Hoe heeft de gemeente handhaving rondom het afsteken van vuurwerk georganiseerd tijdens de afgelopen jaarwisseling?Zowel in aanloop naar als tijdens de jaarwisseling zijn extra toezichthouders(vuurwerkstewards) actief. Deze extra capaciteit is niet gericht op handhaving van het verbod maar op (preventief) toezicht in de openbare ruimte. Op basis van meldingen worden deze toezichthouders gericht op pad gestuurd naar plekken waar veel overlast wordt ervaren. Zij kunnen helaas niet op alle meldingen reageren. Wel proberen zij met melders (als deze niet anoniem zijn) in gesprek te gaan om te vragen wie de overlast veroorzaakt zodat we gerichter toezicht kunnen houden.

Handhaving van het verbod op het afsteken van vuurwerk is nauwelijks mogelijk. Dit is als kanttekening nadrukkelijk benoemd in het aangenomen raadsvoorstel uit 2023 tot opname van een verbod op het afsteken van vuurwerk in de APV Eindhoven.

Met zichtbaarheid en toezicht rondom locaties waar (in het verleden) veel vuurwerk is afgestoken richten we ons op preventie en het waar mogelijk voorkomen van het illegaal afsteken van vuurwerk en beogen we de naleving van het verbod te bevorderen. Uit de evaluatie van de jaarwisseling 2023 – 2024 (het eerste jaar dat sprake was van een lokaal verbod op het afsteken van vuurwerk) blijkt dat de overlastgevende jeugd vatbaar is voor de inzet van de toezichthouders.

In Eindhoven zetten we in op bewustwording, preventie en het bieden van alternatieve activiteiten en maatregelen voor inwoners, zoals:
• Met het evenement NewYearsEhve bieden we onze inwoners een alternatief voor de viering van de jaarwisseling. De boodschap van het evenement is het ontsteken van het nieuwe licht. Dit jaar bracht NewYearsEhve ongeveer 20 duizend mensen samen die 2025 inluidden; daarmee bouwen we aan een nieuwe traditie voor inwoners om de jaarwisseling te vieren.
• Activiteiten voor jongeren, zowel in aanloop naar als tijdens de jaarwisseling.
• Extra maatregelen in de openbare ruimte.• Een uitgebreide communicatiecampagne, gericht op bewustwording vanuit diverse perspectieven: overlast voor mens en dier, (milieu)schade en luchtkwaliteit (zie ook het antwoord op vraag 1).

6. Hoeveel meldingen van overtredingen zijn er binnengekomen tijdens de jaarwisseling, in hoeveel van deze gevallen is er daadwerkelijk gehandhaafd?
Tijdens de jaarwisseling (31 december 2024 en 1 januari 2025) zijn er 455 meldingen vanvuurwerkoverlast binnengekomen. Dit betreft meldingen van inwoners gedaan bij de gemeente (via de BuitenBeterApp en het Klantcontactcentrum) en politie.Direct handhaven op meldingen is in de praktijk lastig (zie ook het antwoord op vraag 5). In plaats daarvan is op basis van meldingen van dit jaar en voorgaande jaren bepaald in welke gebieden de meeste vuurwerkoverlast wordt ervaren. In deze gebieden zijn in de maand december extra toezichthouders (vuurwerkstewards) ingezet om te surveilleren en preventief het gesprek aan te gaan met bijvoorbeeld groepen jeugd. Hoewel toezicht en handhaving zijn ingezet op meldingen van vuurwerkoverlast, heeft ditechter niet tot boetes geleid.

7. Welke rol hebben handhaving, politie en anderen hierin gespeeld? 
a. Was er voldoende menskracht om goed te kunnen handhaven?
i. Zo niet, hoe gaat het college hier volgende jaarwisselingen anders mee om?

In grote lijnen richt de politie zich tijdens de jaarwisseling primair op het handhaven van de openbare orde en rechtsorde. Voor boa’s en toezichthouders is voornamelijk een signalerende rol weggelegd.
Handhaven op vuurwerkoverlast is nauwelijks mogelijk (zie ook het antwoord op vraag 5). De politie treedt tijdens de jaarwisseling bij vuurwerkoverlast alleen op bij excessen en ter bescherming van toezichthouders, hulpverleners en handhavers wanneer zij niet op een veilige wijze hun werk kunnen verrichten. In aanloop naar en tijdens de jaarwisseling zijn extra wijkagenten ingezet en heeft de politie ingezet op samenwerking met lokale partners om in contact te staan met de wijkbewoners om incidenten zoveel als mogelijk te voorkomen. Of en hoe snel wordt gereageerd op meldingen van vuurwerkoverlast hangt af van de ernst van de overlastmelding afgezet tegen de aard en ernst van andere meldingen die op dat moment vragen om inzet van politie.

Handhavers (boa’s) zijn opgeleid en toegerust voor het uitoefenen van toezicht en handhaving op de leefbaarheid in onze stad en hebben slechts beperkte mogelijkheden en bevoegdheden om in escalerende situaties gewenst gedrag af te dwingen. . Handhaving van vuurwerkoverlast heeft vaak betrekking op situaties waar sprake is van een te grote verwachte gevaarzetting. In dergelijke gevallen hebben boa’s een signalerende rol en moetenzij de politie inschakelen.

Handhavend optreden kan alleen wanneer de persoon die de overtreding begaat op heterdaad staande kan worden gehouden. In de praktijk is dit nagenoeg onmogelijk. Wij zijn daarom niet voornemens om voor de komende jaarwisseling het toezicht en handhaving op vuurwerkoverlast op een andere manier in te zetten. 

b. Konden deze mensen veilig genoeg werken?
i. Zo niet, is opschaling naar ME of andere teams noodzakelijk en mogelijk om de orde te kunnen handhaven?

Mede gelet op hun eigen veiligheid zijn boa’s en vuurwerkstewards tijdens de jaarwisseling voornamelijk ingezet om te surveilleren en ter preventie van vuurwerkoverlast. Er zijn afgelopen jaarwisseling geen veiligheidsincidenten geweest met boa’s of vuurwerkstewards. Vanuit de politie is het niet nodig geweest om ME in te zetten in Eindhoven en zijn er geen meldingen van agressie en geweld tegen hulpverleners.

Beleid en preventie

8. Wat is de reactie van het college op de vernielingen en de overlast die tijdens de jaarwisseling in Eindhoven zijn ontstaan?Het college betreurt dit. En steunt de landelijke lobby voor een landelijk vuurwerkverbod.Zie ook de collegebrief Terugblik Jaarwisseling 2024-2025.

9. Welke mogelijkheden ziet het college om verkoop van vuurwerk in Eindhoven te beperken, zodat de naleving en handhaving van het verbod hopelijk wat eenvoudiger wordt?
De verkoop van vuurwerk is vastgelegd in het Vuurwerkbesluit (landelijke regelgeving). Het beperken of verbieden van de verkoop van vuurwerk vergt wijziging van landelijke regelgeving en is daarom voorbehouden aan het Rijk. De gemeente Schiedam heeft in navolging van het lokaal verbod op het afsteken van vuurwerk in de APV in 2023 via een besluit van het college geprobeerd de vergunningen van vuurwerkverkooppunten in te trekken. De rechtbank Rotterdam heeft dit besluit vernietigd.

10. Hoe wordt samengewerkt met landelijke instanties om handel in illegaal vuurwerk aan te pakken?
Het opsporen, aanpakken en afhandelen van de handel in illegaal vuurwerk is een taakvan politie en OM.

11. Kan en wil het college haar best doen om – indien mogelijk met andere overheden (en eventueel andere organisaties) - krachtig op te roepen een landelijk vuurwerkverbod in te voeren?
Zie het antwoord op vraag 8.